زمان بندی کنسرت ها در ایران
برگزار شدن یک کنسرت در زمان مناسب میتواند تاثیری جدّی بر موفّقیّت یا عدم موفّقیّت آن کنسرت داشته باشد. فصلهای کاری برای انواع متفاوت موسیقی یکسان نیست و عموماً نظر به نوع مخاطبان و موسیقی مورد علاقهشان،از سوی گروه برگزارکننده زمانی برای اجرا مناسب تشخیص داده میشود. تبلیغات و نشستهای مطبوعاتی و تلاشهای مفصل شکل میگیرد تا سرانجام اجرا به بهترین شکل ممکن دیده شود.
امّا اینجا که ماییم هر زمانی که گروه برای اجرای اثرش مناسب تشخیص بدهد، لزوماً زمان مناسب برای اجرای یک کنسرت نیست. زمان اجرای کنسرت در ایران را بسیاری عوامل دیگر تعیین میکنند که در بیشتر موارد از مسئولیت گروه برگزارکننده خارج است و گروه در چگونگی آنها نقشی ندارد.
بیایید ماههای سالی که در آن هستیم را از نظر امکان موفقیّت و دیده شدن یک کنسرت و همچنین رغبت وعلاقهی گروههای مجری موسیقی بررسی کنیم:
فروردین ماه : دو هفته تعطیلات نوروزی امکان برنامهریزی چند منظوره برای اجرای کنسرت را دشوار میکند.از سوی دیگر اکثر تالارهای برگزاری کنسرتها دولتی یا نیمه دولتی هستند و در روزهای تعطیل نوروز معمولاً در حالت تعطیل یا نیمه تعطیل به سر میبرند. مخاطبان احتمالی هم یا در سفرند یا بنابر قانونی نانوشته و حسب عادتی چندین ساله در روزهای نوروز منتظر اجرای کنسرتی نیستند. تجربهی عملی نشان میدهد که کنسرت در روزهای نوروز موفق نیست و تا به امروز هم تعداد بسیار اندکی کنسرت در نوروز برگزار شده که هیچ یک با استقبال مواجه نشده است.
از این رو در روزهای آغازین فروردین هیچ کنسرتی برگزار نمیشود و تلاش برای برگزاری کنسرت و آمادگی برای جذب مخاطب از نیمهی دوم این ماه آغاز شده و به اردیبهشت ماه موکول میشود.
اردیبهشت ماه: هرچند که نیمهی اوّل آن متاثر از شرایط فروردین و آغاز سال نو کمابیش کم فروغ مینماید امّا از نیمهی دوم کنسرتها آغاز میشوند و تا نیمهی خرداد ادامه مییابند.
خردادماه: نیمهی اوّل متاثر از اردیبهشت کنسرتها پُرفروغ و موفّقاند. نیمهی دوم با فرارسیدن ایام ارتحال بنیانگذار جمهوری اسلامی وقفهای یک هفته تا ده روزه اتّفاق میافتد و بعد دوباره کنسرتها از سر گرفته میشوند.
تیرماه: مصادف است با ماه مبارک رمضان. و در عین حال امتحانات دانشجویی. اگر دوّمی را هم خیلی جدّی نگیریم [که البتّه هست چون بخش وسیعی از مخاطبان موسیقی را طبقهی جوان دانشجو تشکیل میدهد] باز هم مشکل دیگری وجود خواهد داشت: چون مشخص نیست چرا ماه رمضان، زمان مناسبی برای کنسرت نیست؟ همهی نهادهای مسئول در صدور مجوز کنسرتها مکرر توضیح دادهاند که غیر از شبهای احیاء و سوگواری، در روزهای دیگر ماه مبارک، برگزاری کنسرت نه تنها منعی ندارد که تشویق هم میشود. حتّی در چندین مورد وزارت ارشاد کنسرتهایی با مضامین مذهبی را راساً سازماندهی و برگزار کرده است امّا همچنان این ایام از سال از سوی گروههای موسیقی برای برگزاری کنسرت مناسب تشخیص داده نمیشود. شاید به جهت مصادف شدن زمان افطار با زمان مناسب برای اجرای کنسرت [که معمولاً سر شبها ست] و یا موضوع ترافیک ماه رمضان که میتواند به شدّت بر دقّت زمان برگزاری کنسرتها اثر گذار باشد.
مرداد و شهریور و مهر: کنسرتها برگزار میشوند. فصل و شرایط کاملاً مطابق با خواستهی هنرمندان و مخاطبان است و اقتصاد هنر به خوبی در گردش است.
آبان و آذر: ماههای سوگواری محرم و صفر است و همهی فعالیتهای موسیقایی به شکل معلق در میآید. در این مورد هم نهادهای ذیربط علاقه نشان میدهند که موسیقیهای مرتبط با این سوگواریها به شکلی سازمانیافته کنسرت داده بشود و بسیار دیده شده که از چنین کنسرتهایی حمایتهای دولتی هم صورت پذیرفته است. امّا نخست به دلیل کم بودن «رپرتوار»موسیقایی مرتبط با این سوگواریها و دوّم به دلیل محدودیت مضمون که به هرحال تنوع و گونههای موسیقی را برای کنسرتها محدود میکند استقبال از چنین اجراهایی به حداقل میرسد و عموماً اگر هم اجرایی در کار باشد، اجراهای با میهمانان خاص و به شکل دعوتی ست که نقشی در اقتصاد و حیات طبیعی موسیقیی ندارد.
دی و بهمن : آغاز دی ماه مقارن با امتحانات دانشجویان است که شرح آن به شکل مختصر در موضوعات مرتبط با تیرماه هم رفت امّا مشکل جدّیتر از نیمهی دیماه آغاز میشود و تا پایان بهمن ماه ادامه مییابد: ماراتن جشنوارههای تئاتر،موسیقی و فیلم که همهی تالارهای اجرا و همهی توجه رسانهای را به خودشان مشغول میکنند.
اسفندماه: فصل مُردهای ست همه در گیرودار آماده شدن برای نوروز هستند. فشار مالی بر روی خانوادهها زیاد است و ترجیح میدهند پولی را که میخواهند صرف دیدن کنسرت کنند به خریدهای نوروزی اختصاص بدهند. با این همه چند سالی ست برخی از گروههای موسیقی در روزهای پایانی سال کنسرت برگزار میکنند و میکوشند مردم را به تالارها بکشند.
با یک حساب سر انگشتی ساده پانزده روز در فروردین، حدود یک هفته در خرداد، یک ماه رمضان، دو ماه محرم و صفر و یک ماه و نیم جشنوارهها زمانهای خوبی برای کنسرتهای مستقل نیست. یعنی حدوداً پنج ماه و نیم در سال که اگر ایام پراکندهی سوگواریهای تک روز را هم به آن اضافه کنیم نزدیک به شش ماه در سال. در این شش ماه یا کنسرتهای مستقل برگزار نمیشوند و یا برگزار شدن آن بار درصد بسیار بالایی از ریسک همه جانبه همراه است.